Wat zijn de verschillende vormen van meditatie?
‘Leef in harmonie met de dingen zoals ze zijn in plaats van zoals je ze verbeeld.’
– Nisargadatta MaharajDe kern van elke meditatie – ‘Nu is het moment’ – is altijd hetzelfde. Ook komen in iedere meditatie de drie basisprincipes terug. De vormen van meditatie zijn echter uiteenlopend. De meest beoefende technieken onderscheiden zich globaal in vijf categorieën:
Concentratiemeditaties
Inzichtmeditaties
Meditatie in beweging
Doelgericht mediteren
Open gewaarzijn meditaties
Deze onderverdeling in vijf categorieën is een vereenvoudiging van de werkelijkheid. In de praktijk zie je dat deze soorten van meditatieoefeningen regelmatig gecombineerd en afgewisseld worden.
1. Concentratiemeditaties
De basis van alle meditatietechnieken blijft altijd concentratie en aandacht. Het tot rust brengen van lichaam en geest is voor velen het moeilijkste en misschien ook wel het belangrijkste aspect van mediteren. Het is daarom niet verwonderlijk dat het overgrote deel van alle meditatietechnieken zich richt op concentratie. Het doel is om de aandacht te laten versmelten met het meditatieobject. Concentratiemeditaties geven je toegang tot bijna alle bekende voordelen van meditatie en je kunt ze de rest van je leven blijven beoefenen. Voorbeelden van technieken die op concentratiemeditaties gebaseerd zijn, zijn mantrameditaties (Transcendente Meditatie (TM)), tellen van de ademhaling meditatie (ZEN) en kaarsvlam of object meditaties.
2. Inzichtmeditaties
In tegenstelling tot bij concentratiemeditaties worden bij de inzichtmeditaties gedachten en lichamelijke sensaties verwelkomd. De focus wordt vanuit concentratie uitgebreid met niet-oordelende zelfobservatie. Bij inzichtmeditaties kan de focus ook op angsten, pijn, gedachten of problemen of op onze zintuigen zijn. Je leert je in het hier en nu meer bewust te worden van je gedachten, emoties en zintuiglijke waarnemingen. Het resultaat is dat je meer inzicht krijgt in lichaam en geest en makkelijker je gedachten leert te accepteren en los te laten. Voorbeelden van stromingen die gebaseerd zijn op inzichtmeditaties zijn Vipassana, Mindfullnes en aandachtstraining.
3. Meditatie in beweging
De vierde categorie, meditatie in beweging, bestaat uit alle vormen van mediteren waarbij je actief in beweging bent en dus niet stil in de klassiek meditatiehouding zit. Je kunt mediteren op lopen, staan of het uitvoeren van fysieke oefeningen, handelingen of routines. Het richten van de aandacht op lichamelijke beweging ankert je aandacht gemakkelijk in het heden en is tevens een krachtig meditatieobject. De meest bekende vormen van bewegingsmeditatie zijn Tai Chi, Qi Gong, Yoga en loopmeditaties.
4. Doelgericht mediteren
Wil je meditatie gebruiken om direct met aandachtsgebieden aan de slag te gaan, dan kunnen de meditatietechnieken uit de categorie doelgericht mediteren interessant voor je zijn. Deze categorie meditaties stimuleren genezing, prestaties of ontspanning direct. De meest populaire doelgerichte meditatie is visualisatie, het in diepe ontspanning creëren van mentale beelden. Andere voorbeelden van doelgerichte meditaties zijn meditaties waarin je mensen vergeeft, je onderbewuste om advies vraagt en met chakra’s (energiesystemen in ons lichaam) aan de slag gaat.
5. Open gewaarzijn meditaties
De laatste categorie is ongericht mediteren. Deze oefeningen worden vaak ook nu-meditaties, effortless mindfulness, non dual meditaties en open awareness meditaties genoemd. De aandacht is in deze soort van meditatie oefeningen ongericht (niet gefocust), vrij en vaak op het totale hier en nu. Je kunt bijvoorbeeld ook op een speelsere manier in het hier en nu aanwezig zijn, door te genieten van je zintuigen, muziek, dans en beweging, via het lichaam, contact met anderen of de natuur, of door te werken met visualisatie. Ongerichte meditatieoefeningen zijn iets meer gericht op het openen van het hart dan het legen van de geest.
Tip! Ga naar de geleide meditaties van Mark om een goede start te maken en de verschillende technieken te verkennen.
Enjoy!
Mark
