Wat is Meditatie en Mediteren?
'Dit is het – nu dit moment. Ga erover nadenken en je mist het.'
– Zenmeester Huang-PoWat is Meditatie?
Meditatie is in de kern verrassend aards en heeft niets van doen met enige vorm van filosofie of dogma. Het is niet ‘iets waarin je moet geloven’. De werking, toepassingen en voordelen van meditatie zijn bovendien breed onderbouwd in de moderne wetenschap.
De essentie van meditatie is eenvoudig: nu is het moment. This is it! Kenmerkend voor gelukservaringen, voor momenten van diepe ontspanning en de momenten waarop je op je beste kunnen presteert, is dat je tijdens deze momenten meestal met je volle aandacht gericht bent op het hier en nu. Wanneer je minder gericht bent op de toekomst of het verleden en minder hoeft te analyseren of te becommentariëren, kent dat vele voordelen: de neiging tot piekeren neemt af, je ervaart minder stress, weerstand en conflict en meer gevoelens van ontspanning, kalmte en helderheid. Ook wordt het gemakkelijker je beter te kunnen concentreren, voel je je vaak meer verbonden met het universum en ontstaat er meer ruimte om van je huidige ervaring te kunnen genieten en de bijzonderheden van het leven te kunnen opmerken. Bovendien gaat alles wat je in het heden onderneemt meestal beter als je volle aandacht erbij is.
Als je mediteert oefen je bovendien om op een ontspannen wijze om te gaan met de momenten dat je juist niet met je aandacht ‘in het nu’ bent en met afgeleide of stressvolle gedachten geconfronteerd wordt. Doordat je dit proces van leren omgaan met spanning en weerstand op een bewuste wijze observeert, richt je de blik naar binnen en leer je de aard en werking van je innerlijke wereld beter kennen. Het gevolg is dat je met meditatie niet alleen stress, spanning en ongemak kunt verlichten of ontladen, maar ook de bron ervan kunt gaan overstijgen.
Hoe werkt het Mediteren?
In theorie is meditatie eenvoudig, maar in de praktijk is het vaak een uitdaging. Wanneer je een moment bewust je aandacht geeft aan het huidige moment zul je merken dat binnen enkele seconden je aandacht alweer meegenomen wordt door gedachten. Daarom bestaat iedere meditatieoefening uit drie basisprincipes die je hierbij gaan ondersteunen. Deze principes activeren tevens een proces dat je gaat helpen om zowel je innerlijke wereld beter te leren kennen als vaardiger te worden in het omgaan met met je innerlijke wereld en met afleidingen en weerstand. Dit zijn de drie basisprincipes van meditatie:
Focus de aandacht via een meditatieobject op het hier en nu. In bijna alle meditatieoefeningen richt je je aandacht op een meditatieobject, om de geest te concentreren en kalmeren. Het meditatieobject (focuspunt) kan je ademhaling zijn die je volgt, een woord (mantra) dat je in jezelf herhaalt, een kaars of vlam waar je naar kijkt, lichamelijke sensaties die je voelt of een tai chi- of yogabeweging die je uitvoert. Je kunt zelfs op je eigen gedachten, fysieke pijn of emoties mediteren. Voor beginners is de focus vaak strak gedefinieerd, maar uiteindelijk kan de focus ook verwijden tot het totale hier en nu.
Breng de aandacht steeds weer terug wanneer deze is afgedwaald. Ondanks dat je tijdens het mediteren bewust je aandacht richt op een meditatieobject zul je merken dat de aandacht tijdens een meditatieoefening nog veelvuldig zal afdwalen. Dat is normaal en betekent niet dat je verkeerd mediteert. Wat je wel kunt doen is steeds weer bewust herstellen. Stuur je aandacht wanneer je de focus van de oefening verliest constant bij. Het bewust worden en herstellen van de aandacht kan zich tijdens een meditatie wel tientallen tot honderden keren herhalen.
Wees onvoorwaardelijk. Laat alle gedachten, sensaties en afleidingen tijdens de meditatie aan je voorbijgaan. Als je mediteert hoor je nog steeds het geluid van voorbij razend verkeer, voel je nog steeds de kater van gisteren, denk je nog steeds aan de klussen die je morgen moet gaan doen enzovoort. Het grote verschil is dat deze afleidingen je niet meer hoeven te storen. Tijdens het mediteren proberen we niet te oordelen, conclusies te trekken of over bijzaken na te denken. Ook hoef je niets te veranderen, te bereiken, te fixen of op te snappen. Je accepteert het huidige moment en alles dat wat nu gebeurt zoals het nu is. Deze stap helpt je op onvoorwaardelijke wijze (zonder voor- of afkeur) aanwezig te kunnen zijn in het huidige moment. In een meditatie verschuift het perspectief van Doen naar Zijn. Je surft mee op de kracht en intelligentie van het ontspannen in en vrijuit laten stromen van je huidige ervaring zoals deze nu is.
Het proces dat je via de drie basisprincipes activeert, kun je vergelijken met het inzoomen van een fotocamera op een object. Het object treedt op de voorgrond en alle andere zaken zijn weliswaar aanwezig maar verdwijnen naar de achtergrond. Iedere keer dat je afgeleid wordt door objecten op de achtergrond zoom je weer in op het object van de focus. Keer op keer en zonder daarover te hoeven oordelen of er een verstandelijke analyse op los te laten. Als je mediteert hoor je dus nog steeds het geluid van voorbij razend verkeer, voel je nog steeds de kater van gisteren, denk je zo af en toe nog steeds aan de klussen die je morgen moet doen en neem je nog steeds de neiging tot oordelen of streven in jezelf waar. Het grote verschil is dat deze en andere afleidingen, weerstanden en ongemakken je steeds minder hoeven te storen. Je neemt ze voor kennisgeving aan, gaat er verder niet in mee en laat vanuit een diepe verbondenheid met het huidige moment de toekomst op een spontane en emergente wijze ontvouwen.
Het resultaat is dat in de loop van de meditatie een reactie op gang komt die precies het tegenovergestelde is van stress. De geest komt tot rust, de aandacht wordt alert en het lichaam ontspant.
'Meditatie is de enige bewuste en systematische menselijke activiteit waar het in de kern niet gaat over het verbeteren van jezelf of ergens anders te komen, maar wel om simpelweg te realiseren waar je al bent.' – Jon Kabat-ZinnInteressant aan de opzet van de drie basisprincipes van meditatie is dat ze misschien op je overkomen als een techniek of het aannemen van een houding, maar dat ze in feite de eigenschappen van een in natuurlijke balans verkerende geest modelleren. Wanneer je leert te mediteren gebruik je ze daarom eerst als nuttige principes die helpen goed te kunnen mediteren. Op termijn wordt het belangrijk je te gaan realiseren dat ons bewustzijn van nature al op een meditatieve wijze vanuit zichzelf functioneert. Vandaar dat tegenwoordig mijn core business de kracht van presence is. Presence staat gelijk aan een meditatief bewustzijn dat voortkomt uit je essentie en ware natuur. Het is geen trucje of techniek. Het is de staat van bewustzijn die in je geactiveerd wordt als je vanuit je centrum, essentie en authentieke zelf functioneert. De kunst is dit zo ook te gaan ervaren en in jezelf te ontdekken.
Enjoy the ride!
Mark
P.S. Meditatie werkt het krachtigst als je het doet voor je plezier. En als je dat doet, dan doe je het ook goed!
DE EXAMENATLEET MEDITATIE EN ADEMHALING APP
Examenatleet is een meditatie- en ademhalingsapp speciaal voor jongeren en scholieren, maar is ook te gebruiken door volwassenen. De oefeningen zijn ingesproken door Mark. Meer info kun je vinden over de app op www.examenatleet.nl.
In de app staan meer dan 100 meditatie, journaling en ademhalingsoefeningen plus vele trainingprogramma’s. Voor beginners en gevorderden. Kort en lang.
