‘Wetenschappers bestuderen het. Dokters adviseren het. Miljoenen mensen – waarvan vele geen kristallen bezitten – beoefenen het elke dag. Waarom? Omdat meditatie werkt.’ – Time Magazine
Naar de effecten van meditatie is de laatste drie decennia veel onderzoek verricht. Vooral de laatste tien jaar is door de opkomst van nieuwe onderzoekstechnieken als MRI-scans en vakgebieden als neuroscience alsmede de sterke opkomst van mindfulness binnen de cognitieve psychologie het onderzoek naar meditatie pas echt in een stroomversnelling gekomen.
Al in de zeventiger jaren ontdekten wetenschappers dat mediteren een reactie in lichaam en geest teweegbrengt die precies het tegenovergestelde is van stress. Tijdens het mediteren wordt de ademhaling rustiger, neemt de spierspanning, stofwisseling en bloeddruk af, neemt de bloedvoorziening naar de huid en spijsverteringsorganen toe en neemt de productie van stresshormonen als adrenaline af. Het immuunsysteem blijkt ook door meditatie versterkt te worden. De werking van meditatie is ook aangetoond in vele onderzoeken waarbij hersenactiviteit gevolgd of gescand werd. Via MRI-hersenscans is te zien dat tijdens het mediteren de activiteit in onder andere de frontale cortex en pariëtale hersenkwab sterk afneemt. De frontale cortex staat voor het rationele brein (verantwoordelijk voor plannen, redeneren, zelfbewustzijn) en de pariëtale hersenkwab staat voor de verwerking van sensorische informatie uit de buitenwereld. Het meten van hersenactiviteit via EEG bevestigt ook dat het rustiger in ons hoofd wordt qua denkactiviteit als we mediteren. Theta, delta, en alfa hersengolven (geassocieerd met een diepe staat van optimale rust en fysieke ontspanning) worden tijdens het mediteren actiever en bètagolven (geassocieerd met actief denken) nemen af. Bij het ervaren van ontspanning, meditatie of slapen is een vermindering van de bètagolven van belang want bètagolven duiden op mentale activiteit.
Fysieke voordelen van meditatie:
- Stress en stressgerelateerde klachten nemen af
- Toename van energie en vitaliteit
- Maag- en darmfunctie verbeteren
- Immuunsysteem wordt sterker
- Reactiesnelheid verbetert
- Slaapvermogen verbetert en inslaaptijd neemt af
- Bloeddruk, spierspanning, hartslag, en pijn vermindert
- Intensere beleving van zintuiglijke prikkels
Regelmatig mediteren verandert volgens recentelijk onderzoek ook de structuur van je hersenen. Meditatie stimuleert vooral de aanmaak van grijze massa in hersengebieden die worden geassocieerd met het verwerken en uiten van emoties. Wetenschappers geloven daarom dat mensen die veel mediteren daarom vaak beter met tegenslagen kunnen omgaan. Onderzoekers van de Universiteit van Yale hebben al in 2005 ontdekt dat wie tweemaal per dag twintig minuten mediteert na drie maanden meer hersencellen krijgt in het hersengebied dat verantwoordelijk is voor het sturen van aandacht. Als je aandacht beter kunt sturen helpt dit gemakkelijker irrelevante informatie te negeren, emoties en dwangmatige gedachten los te laten en minder ongemak te ondervinden van fysieke ongemakken. Ook komt het ten goede aan je prestatievermogen. Onderzoek van de Universiteit van Washington uit 2012 suggereert bovendien dat meditatietraining mensen, die dagelijks veel informatie moeten verwerken, kan helpen langer hun focus vast te houden, minder snel afgeleid te zijn en beter dingen te kunnen opslaan en onthouden. Wetenschappers van de Universiteit van Wisconsin hebben al in 2003 ontdekt dat de activiteit in de linker voorhersenen bij mediterenden actiever is dan bij niet-mediterenden. Deze extra activiteit in de linker prefrontale cortex wordt geassocieerd met positieve emoties, enthousiasme en een vrolijkere kijk op het leven. Op dezelfde universiteit ontdekten wetenschappers ook dat bij ervaren mediterenden de effecten van meditatie meer structureel en groter zijn. De mate van ontspanning, gevoelens van liefde en geluk die in de hersenen gemeten worden hangt samen met de hoeveelheid uren die iemand in het verleden gemediteerd heeft. Het is dus mogelijk om met behulp van meditatie eigenschappen als compassie te trainen.
Mentale en emotionele voordelen van meditatie:
- Alertheid, creativiteit en intelligentie nemen toe
- Sociale vaardigheden en manier van omgang verbeteren
- Concentratie-, opmerkings- en focusvermogen nemen toe
- Vermogen om met complexe situaties en hoge werkdruk om te gaan verbetert
- Angsten, onrust en stressgevoelens nemen af
- Algemeen gevoel van welzijn en geluk neemt toe
- Minder stemmingswisselingen en verhoogde zelfkennis
De laatste jaren staat met name de beoefening van mindfulness-meditatie (inzicht-meditatie) in de belangstelling van de wetenschap. Vele onderzoeken laten zien dat de beoefening van mindfulness-meditatie een positief effect heeft op cognitief en neurobiologisch functioneren, de algehele kwaliteit van leven kan verhogen en dat mindfulness de manier waarop iemand naar zichzelf en naar de wereld kijkt en daar vervolgens op reageert kan transformeren. Deze brede werkzaamheid zorgt ervoor dat mindfulness ingezet kan worden bij een grote verscheidenheid aan problematieken.